Gorinchem – Helen du Bois (50) draait al jarenlang mee als schaduw-fractielid van de Christen-Unie-SGP in Zoetermeer. Dat ze op zou schuiven naar een verkiesbare plaats zou daarom bij de SGP niet al te veel problemen geven, dacht ze. “Zeker niet nadat de SGP de richtlijn versoepeld had. Ze wisten dat ik in de commissie namens ChristenUnie-SGP het woord voerde.””

Dat liep heel anders. Het hoofdbestuur van de staatkundig gereformeerden bleek niet te kunnen leven met duidelijk verkiesbare plekken voor ChristenUnie-vrouwen op gezamenlijke lijsten. Dus werd geen toestemming gegeven voor samenwerking. Dat besluit trof niet alleen Zoetermeer, maar ook Gorinchem, Enkhuizen en Amersfoort. ,,We waren aangeslagen'', zegt Helen du Bois. ,,Toch is er nooit een wanklank gevallen. Onze samenwerking schudde op de grondvesten, maar de SGP'ers zeiden tegen me: het ligt niet aan jou. Ik ben er heel rustig onder gebleven, omdat de raad gewoon mijn plek is. God wil me daar hebben; in die overtuiging ben ik de afgelopen jaren gegroeid.''

Du Bois was zich er terdege van bewust hoe gevoelig de kwestie lag. ,,Ik was het lijdende voorwerp, terwijl ik er niets aan kon doen. Ik heb daarom bewust gekozen afstand te houden. De besturen van de kiesverenigingen waren het eens, dus ben ik vakkundig buiten beeld gebleven. Ik werd heel veel gebeld door de media, maar ik heb iedereen doorverwezen naar de voorzitters van de lokale afdelingen. Zelfs probeerde men mij uit te spelen tegenover het Clara Wichmann Instituut. (dat een proces tegen de Staat en de SGP voerde vanwege het vrouwenstandpunt, red.).,Maar daar ben ik natuurlijk niet in getrapt.''

Wisselgeld

Marjo Molengraaf (44) herkent het verhaal van Du Bois. Ze stapt binnenkort als nieuweling de gemeenteraad van Gorinchem binnen. De ChristenUnie wilde haar aanvankelijk op de tweede plek van de ChristenUnie-SGP-lijst, achter wethouder Harmen Akkerman (die van SGP-huize is). Het SGP-hoofdbestuur gaf echter geen toestemming.  Na al het tumult dat daarop ontstond en waarbij Akkerman zelfs korte tijd zijn lidmaatschap opzegde, kwam er toch weer ruimte voor samenwerking. Het SGP-bestuur schortte het besluit op, zodat op 7 maart ook in Gorinchem op een ChristenUnie-SGP-lijst kan worden gestemd.

Wel kwamen de kiesverenigingen overeen dat Marjo Molengraaf van plek zou wisselen met Harmen Akkerman, wat betekent dat ook in Gorinchem de gezamenlijke lijst door een vrouw wordt aangevoerd. ,,Of dat wisselgeld is? Dat vind ik zo'n nare term. Kijk, er ontstond binnen onze ChristenUnie-afdeling een uit de nood geboren enthousiasme. We waren er al volop mee bezig alleen verder te gaan. Op de ChristenUnie-lijst zou ik sowieso op nummer één komen. Toen we uiteindelijk toch samen mochten werken met de SGP, vond die partij het eigenlijk geen punt dat ik op nummer één zou komen. Dat is heus geen straf voor de SGP ofzo, want zelfstandig zouden ze hier geen zetel halen. Met het resultaat zijn beide partijen gewoon heel blij. Dat we hier nu toch een ChristenUnie-SGP-lijst hebben, is een uitstekend getuigenis. Daar is nooit enige controverse over geweest, alleen kwam er inbreuk van buitenaf. Maar we zijn elkaar trouw gebleven.''

Inmiddels lopen de campagnes ook in Zoetermeer en Gorinchem volop. Houden de lijsttrekkers er ook rekening mee dat ze een gezamenlijke lijst van de ChristenUnie en SGP aanvoeren? ,,Continu'', zegt Helen du Bois. ,,Ik voel me in Zoetermeer echt vertegenwoordiger van zowel de mensen van ChristenUnie- als van SGP-huize. Natuurlijk is er wel verschil in optreden. Op de ChristenUnie-avond sprak ik als lijsttrekker, op de SGP-avond zal Tweede-Kamerlid Kees van der Staaij samen met raadslid Klaas Schra het woord voeren. Ik ben dan wel aanwezig en beantwoordvragen die mijn portefeuilles betreffen, maar ik dring mezelf niet op de voorgrond. Maar Zoetermeer is een grote stad. Daar hoort een bepaalde mentaliteit bij. Ik heb het gevoel dat de meeste SGP'ers mij als lijsttrekker niet alleen accepteren, maar ook als zodanig benaderen.''

Minder make-up

In Gorinchem is de gevoeligheid groter, schat Marjo Molengraaf in. ,,Ik heb niet zo veel contact met SGP'ers. Het is ook heel plotseling gegaan dat ik lijsttrekker werd. Echte SGP-avonden worden door Harmen Akkerman gedaan, de nummer twee. Ik zit er ook absoluut niet mee, mocht hij straks veel voorkeurstemmen uit eigen kring krijgen. Maar ook ik zie het beeld bij de SGP wel veranderen. Bovendien was ik nogal verbaasd over het tumult. Het kan toch nauwelijks een verrassing zijn dat de ChristenUnie vrouwen op verkiesbare plekken zet? Daar is de partij al jaren mee bezig, dus had de SGP zich er op kunnen voorbereiden.''

Ook in uiterlijkheden komt het ChristenUnie-SGP-lijsttrekkerschap tot uitdrukking. ,,Ga ik naar een bijeenkomst met veel SGP'ers, dan trek ik een keurig mantelpakje aan en doe ik minder make-up op'', zegt Helen du Bois. ,,Ik vind niet dat dat ten koste van m'n eigen persoonlijkheid gaat. Het is voor mij heel normaal, maar dat komt misschien ook omdat ik in een reformatorische omgeving werk (Gevangenenzorg Nederland, red.). Ik blijf gewoon wie ik ben, of ik nu aan een chique diner zit of op straat met mensen in gesprek ben. Wanneer je heel makkelijk kunt laten zien dat je met een ander rekening houdt en jezelf daarmee toegankelijker maakt, waarom zou je dat dan niet doen?''

,,Oké'', zegt Marjo Molengraaf, ,,op zich ben ik het daar wel mee eens. Het is logisch dat je probeert te voorkomen dat mensen zich aan je storen. Maar wij hebben óók onze gevoeligheden. Daar moet ook rekening mee worden gehouden. Zoiets moet van twee kanten komen.''

Helen du Bois heeft in elk geval geen enkele moeite mee te draaien met de SGP-mannen. ,,Ik heb me gewarmd aan het feit dat ze zo voor me hebben geknokt. We werken nauw samen, en daar zijn we heel blij mee. ChristenUnie en SGP hadden in Zoetermeer natuurlijk vier jaar geleden al een overeenkomst gesloten, waarmee prima te werken valt.''

Marjo Molengraaf moet het allemaal nog gaan ontdekken, zegt ze. ,,Er zal toch ook wel veel van af hangen hoe het verder gaat. Het SGP-besluit is opgeschort; dus is het niet van tafel. In wezen is er nog niks beslist. Ik hoop wel dat er helderheid komt. De SGP moet de zaak niet laten lopen, want dan blijven kiesverenigingen hier mee zitten.''

Lijsttrekker Du Bois uit Zoetermeer vult aan:,,Het is natuurlijk een zaak die bij de SGP ligt. Die partij moet zich afvragen of ze wat betreft de samenwerking met de ChristenUnie, zich voortaan soepeler wil opstellen wat de positie van vrouwen betreft. Dat is nu wel gebeurd. Maar er moet duidelijkheid komen. Wij hebben gezegd: “dit willen we niet nog een keer.''

Marjo Molengraaf daagt de SGP uit een principiële keus te maken. ,,Een principe is tijdloos. Daarvan kun je niet zeggen dat het achterhaald is. Ik geloof dat de bijbelgedeelten waarop de SGP baseert dat de vrouw geen politieke functie mag vervullen, niet voor het openbaar bestuur gelden. Maar als zij zeggen: wij willen dat gewoon niet, sta dan ook gewoon klip en klaar voor dat principe. Het wekt nogal een vreemde indruk dat wanneer allerlei bestuurdersposities op de tocht staan, er ineens toch meer ruimte is.''

Politieke bewustwording

Helen du Bois: ,,Ik denk dat de SGP meer ruimte moet geven voor persoonlijke standpunten. Wanneer je zegt: de Bijbel verbiedt dat er vrouwen in de politiek zitten, dan sla je de discussie meteen dood. Daar kun je niks mee. Het is juist goed het standpunt naar jezelf toe te trekken. Dan zeg je bijvoorbeeld: ik denk persoonlijk dat er in de Bijbel geen ruimte voor is, maar ik wil daar graag over van gedachten wisselen. Alleen op die manier creëer je ruimte voor een gesprek.''

Maar verder wil Du Bois ,,een broedende kip niet storen''. ,,Ik heb de indruk dat het proces van het Clara Wichmann Instituut het interne proces bij de SGP in de war heeft geschopt. Tel je het interne proces op bij de rechtszaak, dan sta ik er niet van te kijken dat er zo veel onrust binnen de SGP is.''

Belangrijk is ook de politieke bewustwording van vrouwen aan te wakkeren, vinden beiden. ,,Binnenkort hebben we met de vrouwelijke raadskandidaten een bijeenkomst met moslimvrouwen'', vertelt Marjo Molengraaf. ,,Zij geven vaak een volmacht aan bijvoorbeeld hun man. Wij willen die vrouwen erop wijzen dat het belangrijk is dat ze zelf gaan stemmen. Ik heb begrepen dat dit verschijnsel zich ook in SGP-kring soms voordoet.'' Helen du Bois zegt dit verschijnsel zich soms ook in SGP-kring voordoet. “De SGP-meisjes en -vrouwen die hun vader of broer machtigen, vinden dat vaak heel normaal. Dan zeg ik: maar wat wil je zelf? Het is jóuw stem. Het is helemaal geen probleem wanneer je die aan de SGP geeft, maar ga gewoon zelf naar het stembureau. Dat is belangrijk'', vindt de Zoetermeerse lijsttrekker.

Hebben vrouwen in de politiek een andere inbreng dan mannen? ,,Gevoelsmatig zeg ik ja, maar het is ook gewoon goed dat er een mix is'', vindt Marjo Molengraaf. ,,Soms zijn vrouwen sterker in het bekijken en analyseren van problemen. Verder hangt het af van persoonlijke interesse, niet zozeer van of je man of vrouw bent. Ik ben opgegroeid in een politiek bewust VVD-gezin. Op m'n veertiende ben ik tot geloof gekomen. Ik ben gewoon heel enthousiast voor de ChristenUnie. Bovendien staan er geen rijen mensen klaar die in de gemeenteraad willen. Ik heb doordat ik minder werk (als pedagogisch medewerker op een medisch kinderdagverblijf, red.) en de kinderen al wat groter zijn, wat meer de handen vrij. Ik ga het dus gewoon proberen.''

Helen du Bois vindt dat de politiek haar leven compleet maakt. ,,Ik zie steeds duidelijker dat er in mijn leven een duidelijke samenhang is tussen het gezin, mijn werk, de kerk en de politiek. Dat zijn vier pijlers voor mij, en ik zou er niet één kunnen missen. Ze houden elkaar in balans. Ik ervaar ook niet dat ze elkaar dwarszitten. Al heb ik de hele dag gewerkt, dan vind ik het heerlijk om de hele avond te vergaderen. Gewoon met opgestroopte mouwen en vol energie er tegenaan.''

,,Mij spreekt vooral de afwisseling van onderwerpen aan'', zegt Marjo Molengraaf. ,,Gorinchem is de stad waar ik woon, dus de politiek gaat over mij. Wanneer ik mijn dochter naar muziekles breng, zie ik altijd jonge jongens die in de buurt van een coffeeshop wiet staan te roken. Dan denk ik: dat moeten we met elkaar toch niet willen? Dat is ook politiek. Ik geloof dat je in de politiek veel invloed kunt hebben.''

Over haar ambities is Du Bois duidelijk. ,,Wethouder in Zoetermeer? Nee, dat zit er voor mij niet in. Het is een stad met bijna 120.000 inwoners, als wethouder moet je dan heel wat in je mars hebben. Ik ken mezelf, ik moet geen stap hoger gaan.''

Knipoog

Molengraaf: ,,Ik ken m'n sterke kanten. Ik houd van het vormen van een mening, van meepraten en meedenken. Voor geritsel en geregel tijdens de campagne moet je niet bij mij zijn. Zo heeft ieder z'n eigen natuurlijke rol. Harmen Akkerman is onze wethouderskandidaat. Verder ben ik helemaal nieuw in de lokale politiek, al heb ik het de afgelopen jaren wel goed gevolgd.'' Beide lijsttrekkers hopen op drie zetels, waar ze er nu twee hebben. ,,De kans is er'', zegt Molengraaf. Helen du Bois is minder zeker. ,,Het zou een knipoog van Boven zijn. Ik zou er heel dankbaar voor zijn, maar ik ben ook blij wanneer we twee zetels halen.''

De beide ChristenUnie-vrouwen wijzen ook op de extra verantwoordelijkheid die een christen-politicus draagt. Helen du Bois: ,,Ik kom in bijna al mijn gesprekken op het geloof uit. Ik ervaar heel vaak dat ik kan zaaien, soms zomaar tijdens een gesprekje tussendoor. Dat is mijn manier om het zoutend zout te zijn. Dat alleen al geeft mij voldoening.''

,,Politiek is ook vaak elkaar de vlooien afvangen'', zegt Marjo Molengraaf. ,,Ik vraag me wel af hoe ik daar mee om moet gaan. Een christen wordt immers ook in de politiek afgerekend als christen. Daarom vind ik het een uitdaging om raadslid te worden, maar ook een hele verantwoordelijkheid.''